Cele lekcji: - sprawdzenie znajomości reguł ortograficznych w zakresie pisowni „rz”, - doskonalenie umiejętności poprawnego pisania wyrazów z „rz” z zastosowaniem odpowiednich reguł, - wyrabianie nawyku posługiwania się słownikiem ortograficznym. Metody: - zajęć praktycznych (ćwiczeniowa), Formy pracy: - praca w grupach, - praca indywidualna, - drama. Pomoce dydaktyczne: - eliminatki, krzyżówki, słowniki ortograficzne.
Przebieg lekcji:
1. Swobodna rozmowa z uczniami na temat ogólnopolskiego dyktanda i potrzeby znajomości ortografii w życiu codziennym. 2. Podzielenie klasy na zespoły czteroosobowe. Rozdanie krzyżówek ortograficznych (każdy uczeń otrzymuje własną krzyżówkę, którą wkleja do zeszytu). Nad rozwiązaniem krzyżówek czuwa lider zespołu i on przydziela pracę poszczególnym uczniom.
1 H A R C E R Z 2. W Z G Ó R Z E 3. D W O R Z E C 4. R Y C E R Z 5. M A L A R Z 6. B I B L I O T E K A R Z 7. A P T E K A R Z 8. K R O N I K A R Z 9. Ż O Ł N I E R Z 10. S T A R Z E C
1. STARSZY OD ZUCHA 2. MAŁA GÓRA, WZNIESIENIE 3. STACJA PKP 4. DAWNY ŻOŁNIERZ 5. TWÓRCA OBRAZU 6. WYPOŻYCZA CI KSIĄŻKI 7. SPRZEDAJE LEKARSTWA 8. REJESTRUJE WYDARZENIA 9. SŁUŻY W WOJSKU 10. NIEMŁODY CZŁOWIEK
Hasło krzyżowki zaczyna się od 3 litery pierwszego wyrazu. 3. Ocenienie grupy, która pierwsza poprawnie wpisała wszystkie hasła do krzyżówki. 4. Wnioskowanie: uczniowie sami próbują dostrzec podobieństwo w odgadniętych wyrazach, formułują temat lekcji. 5. Zapisanie tematu lekcji. 6. Odczytanie hasła krzyżówki: „Rz wymienne”. Indywidualna praca uczniów – szukanie wyrazów pokrewnych do haseł z krzyżówki. 7. Wypisanie na tablicy wszystkich wyrazów z krzyżówki i uzasadnienie ich pisowni:
harcerz – harcerski bibliotekarz – bibliotekarka wzgórze – góra aptekarz - aptekarka dworzec – dwór kronikarz - kronikarstwo rycerz – rycerski żołnierz - żołnierski malarz - malarski starzec - stary
8. Zapisanie wniosku podanego przez uczniów.
„Rz” piszemy wtedy, gdy w wyrazach pokrewnych wymienia się na „r”
9. Wybieranie z ww. wyrazów tych, które kończą się na „arz” i „erz”. Sformułowanie przez uczniów kolejnej reguły ortograficznej:
W rzeczownikach rodzaju męskiego zakończonych na „arz” i „erz” piszemy „rz”.
9. Rozdanie uczniom eliminatek i wyjaśnienie zasad pracy z nimi – praca w grupach.
D Ż Y O X I E M T N W O B S K G S O T G B P R C E S O W R R K K A R P I A H R P R R Z Z R R R Z R S Z R Z R Z K A Ę P Z Z S Z T A I A Z L Z E D Z L K Y Ę R S Z P P D Ó W D Y Y Y Z O R W A S Ę Ą U O A P K P B K Z K N K T C D
10. Nagrodzenie ocenami grupy, która jako pierwsza odgadła hasło i poprawnie wypisała wszystkie wyrazy z eliminatki do zeszytu. Indywidualne wypisanie spółgłosek , po których piszemy „rz”. 11. Wypisanie na tablicy wyrazów i sformułowanie nowego wniosku..
drzewo, grzęda, skrzyp, okrzyk, trzy, grzyb, brzęk, mistrz, trzask, chrzan, wrzask sprzęt, brzdąc, wrzód
„Rz” piszemy po spółgłoskach d, t, p ,b, g, k, ch ,w ,j. Przypomnienie wyjątków: kształt, pszenica, pszczoła, bukszpan, wszystko, gżegżółka
11. Odczytanie hasła eliminatki i zapisanie do zeszytu:
„Każdy Polak pisze poprawnie po polsku.”
12. Zabawa – „kalambury”. Losowanie przez liderów grup kartek z wyrazami zawierającymi wyrazy z „rz”. Każda grupa za pomocą dramy przedstawia treść danego wyrazu. Pozostałe grupy odgadują, jaki to wyraz i wybrany uczeń zapisuje na tablicy.
Wyrazy: burza, rząd, twarz, rzeka, porządek, zwierzę, narzędzia,
12. Wnioskowanie: brak uzasadnienia pisowni ww. wyrazów.
„Rz” piszemy także w wyrazach, których pisownię trzeba zapamiętać.
13. Sprawdzenie umiejętności zdobytych na lekcji. Każdy uczeń otrzymuje na kartce wyrazy, w których musi uzasadnić pisownię „rz”. 14. Praca domowa: Znajdź w słowniku ortograficznym pięć wyrazów z „rz”, których pisownię trzeba zapamiętać i ułóż z nimi zdania ( uczniowie zdolniejsi układają zdania, stanowiące logiczna całość).
Opracowała: mgr Renata Gęsiarz |